Open brief aan Chris Oomen (eigenaar van ANP) over auteursrechtentrol Visual Rights Group (het eerdere Permission Machine)

Geachte heer Oomen,

De afgelopen jaren heb ik u leren kennen als bestuursvoorzitter van DSW. Daar heeft u op praktische wijze laten zien wat het betekent om op een rechtvaardige wijze vorm te geven aan het Nederlandse zorgstelsel. Toen bekend werd dat u het ANP had gekocht was ik daar zeer verheugd over. U ziet het belang van het bestaan van een onafhankelijke Nederlandse persdienst, ziet een rol voor de ANP om nepnieuws te bestrijden, en u zit er duidelijk in voor de lange termijn.

De afgelopen periode heb ik een nogal onprettige ervaring gehad met het ANP en ik ben benieuwd naar uw mening daarover.

Samen met twee andere vrijwilligers run ik sinds kort het Racism and Technology Center, een onafhankelijke ANBI-stichting met het doel om een kenniscentrum te zijn over waar racisme en technologie elkaar tegenkomen. Een van onze activiteiten is het verzamelen van nieuws over dit onderwerp. Daarvan plaatsen we een korte samenvatting op onze site en verwijzen daarbij naar het origineel. Soms schrijven we een stukje over dit soort nieuwsberichten voor onze nieuwsbrief. Ook dan verwijzen we naar het origineel. We hebben een paar honderd lezers die ons heel goed volgen.

Dit ging het afgelopen jaar helemaal goed totdat we dit schikkingsvoorstel ontvingen. Dit voorstel is namens ANP door Permission Machine aan ons gestuurd. Permission Machine is gespecialiseerd in het (grotendeels) automatisch opsporen van vermeende auteursrechteninbreuken.

De toon van het voorstel verbaasde me nogal. Ik ben gewend dat het de overheid is die handhaaft. Deze private vorm van handhaving had ik nog niet eerder meegemaakt. Wij zouden de ANP allerlei rechten hebben ontnomen, ons gebruik wordt “illegaal” genoemd, we worden “gesommeerd” om van alles te doen en de brief eindigt met een dreigement: “Het ANP en Permission Machine streven ernaar deze kwestie met u ordentelijk af te wikkelen. Mocht dat niet lukken, dan moet u er rekening mee houden dat verdere kosten voor de opvolging van het dossier en juridische bijstand ook op u verhaald zullen worden, tegen de uurtarieven die de behandelende partijen hanteren.”

De Belgische rechter heeft recent glashelder opgeschreven dat de praktijken van Permission Machine niet zo fris zijn: “De activiteiten die eiseres ontwikkelt zijn hoofdzakelijk gericht op het onder druk genereren van inkomsten uit vastgestelde (vermeende) schendingen van auteursrechten en niet op het doen ophouden ervan […] Dergelijke praktijken vertonen alle kenmerken van een zogenaamde ‘auteursrechttrol’ […].”

Of dit juridisch gezien een auteursrechteninbreuk is valt te betwijfelen. Wij denken dat het een citaat is en daarmee een auteursrechtelijke uitzondering geniet. Ook betwijfelen we of de foto wel genoeg eigen en oorspronkelijk karakter heeft om auteursrecht op te kunnen laten gelden. Of dit volgens de rechter een inbreuk is gaan we echter nooit achter komen. Onze stichting ontbreekt het namelijk aan de financiële middelen om het risico van een rechtsgang te nemen (het schikkingsvoorstel is al voor meer dan de helft van de huidige de waarde van onze balans).

Wat we niet betwijfelen is dat de ANP op geen enkele manier schade door ons gebruik heeft geleden. Wij zouden de foto namelijk nooit hebben gekocht en de ANP heeft niets verloren door ons gebruik (het is geen exclusieve foto die haar waarde voor derden heeft verloren door ons gebruik). Ook ontbreekt de menselijke maat: er is op geen enkele manier rekening gehouden met onze specifieke situatie als kleine stichting die opkomt voor de goede zaak (de ironie dat het een foto is van een slachtoffer van de toeslagenaffaire die een protestbord vasthoudt waarop staat “Waarom zijn wij onterecht beschuldigd?” is ons niet ontgaan). Ik heb er echt een vies gevoel aan over gehouden en vind dat de stichting onrechtvaardig is behandeld.

Als de ANP niet wil dat wij de foto op onze site gebruiken om te verwijzen naar het origineel, dan had ze gewoon aan ons kunnen vragen om deze te verwijderen, en dan hadden we dat uiteraard meteen gedaan. Dat zou ik een fatsoenlijke manier van handelen vinden en is volgens mij hoe je met elkaar om zou willen gaan.

Mijn vraag aan u is dan ook of u deze manier van handelen vindt passen bij het ANP onder uw eigenaarschap (deze praktijk met Permission Machine is voor uw tijd begonnen, wellicht bent u er nog niet van op de hoogte)? En hoe vindt u het eigenlijk dat de ANP een derde partij in staat stelt om ­– zonder iets substantieels toe te voegen aan de maatschappij – als auteursrechtentrol geld te verdienen met het intellectueel eigendom van de ANP, ten koste van organisaties zoals onze stichting?

Ik ben oprecht benieuwd naar uw antwoorden en hoop van u te horen. Permission Machine heeft ook een kopie van deze brief ontvangen.

Hoogachtend,

Hans de Zwart

Tijdslijn van deze zaak

  • 24 januari 2022 ­– Ik ontvang dit schikkingsvoorstel namens ANP van auteursrechtentrol Permission Machine.
  • 2 februari 2022 – Ik stel een aantal vragen in een brief aan auteursrechtentrol Permission Machine.
  • 4 maart 2022 – Ik publiceer bovenstaande open brief.
  • 23 maart 2022 – Ik was te gast bij Joe van Burik bij BNR Digitaal om uit te leggen dat ANP moreel laakbaar gedrag vertoont door in zee te gaan met auteursrechtentrol Permission Machine. Edouard van Arem, manager foto bij ANP, was er ook bij. Luister hier:

Sindsdien is er niets meer gebeurd in deze zaak.